گردشگری تالاب انزلی رونق می‌گیرد

گردشگری تالاب انزلی رونق می‌گیرد

حتی حالا که برف و بارش انزلی را قرق کرده، تالاب این شهر در رنج بی‌آبی است. انزلی اگر می‌خواهد از لیست قرمز(لیست تالاب‌های در معرض خطر‌) خارج شود و به وضعیت سفید برگردد باید عمقش را دست‌کم به 6 متر برساند یعنی با همه تهدید‌ها و تنگناها مقابله کند و 4 متر کسری عمق آبش را از بین ببرد.


زمانی که انزلی در لیست قرمز قرار گرفت عمقش به 2 متر رسیده بود و حالا که همچنان در وضعیت خطر غوطه می‌خورد، در بعضی نقاط عمقش به کمتر از این مقدار هم رسیده؛ مشکل عمده تالاب انزلی این است، اما همه مشکلش این نیست.
تالاب انزلی یک پهنه 15 هزار هکتاری مملو از پساب و پسماند است شبیه یک بطری مالامال از سم. مدت‌هاست زباله‌های خشک و ‌تر و میلیون‌ها متر مکعب فاضلاب‌های خانگی مردم شهرها و روستاهای صومعه‌سرا، رشت، انزلی و فومن روانه تالاب می‌شود و انزلی یک گام بیشتر در لجن فرو می‌رود. انزلی حالا تا زیر بینی‌اش آلوده است، تالاب امروز انباشته از کود شیمیایی است، هر کس از راه می‌رسد و تالاب را سر راهش می‌بیند چیزی روانه‌اش می‌کند حتی کشاورزانی که در حواشی انزلی کار می‌کنند سموم دفع آفاتشان را به تالاب می‌ریزند و نمی‌دانند ورود سالانه بیش از 2 میلیون لیتر سم به محیط تالاب، حیات ماهیان بومی و مهاجر این منطقه را به خطر می‌اندازد و ذخایرگیاهی و جانوری این زیستگاه را تهدید می‌کند.
مشکل انزلی این است که مردم توقعاتی بیش از توانش از آن دارند. مردم و مسوولان فکر می‌کنند چون خاصیت تالاب‌ها عمل کردن همچون سپر در مقابل آلودگی‌هاست پس می‌توان با آن به روش‌های دلخواه رفتار کرد، آنها گمان می‌کنند چون تالاب به دریا می‌ریزد پس آلودگی‌ها در آن نمی‌ماند و با جریان آب می‌رود، اما تالاب برای این‌که دریا آلوده نشود، آلودگی‌ها را در خود جمع می‌کند و آنقدر از دریا دفاع می‌کند تا خودش از پا دربیاید؛ دقیقا همان کاری که انزلی با خودش کرده است.

تن تالاب لایروبی می‌شود

مشکل اصلی تالاب انزلی با رودخانه‌هایی است که به آن می‌ریزد، یعنی این رودها هستند که آلودگی‌ها را به تالاب می‌آورند. شهریور سال 89 یعنی زمانی که طرح احیای تالاب انزلی چند روز بیشتر از کلید خوردنش نمی‌گذشت مسعود باقرزاده کریمی مدیر فنی دفتر تالاب‌های سازمان حفاظت محیط‌زیست در گفت‌وگو با «جام‌جم» چالش انزلی با رودخانه‌های اطرافش را شرح داد و اعلام کرد که چون انزلی در انتهای 11 رودخانه قرار گرفته پس هر اتفاقی که در بالادست این حوزه‌ها بیفتد روی تالاب نیز اثر می‌گذارد.
کریمی معتقد بود عده‌ای فکر می‌کنند چون تالاب‌ها می‌تواند مثل سپر عمل کند و آلودگی‌ها را در خود نگه دارد مشکلی پیش نمی‌آید، اما امروز حجم آلودگی‌های تالاب انزلی به قدری بالاست که بیم از دست رفتن آن می‌رود. از نگاه او امروز حجم آلاینده‌ها به حدی رسیده که تالاب قدرت پالایندگی‌اش را از دست داده و در نتیجه آبی که از آن به دریای خزر می‌ریزد نیز آلوده است.
یکسال و نیم قبل، مدیر فنی دفتر تالاب‌های سازمان حفاظت محیط‌زیست بر این باور بود که تالاب انزلی درآن بخش از بدنه آبی‌اش که عمق قابل توجهی دارد با مشکلات کمتری روبه‌روست و به خاطر تردد آسان قایق‌ها «آزولاها» همان گیاهان مزاحمی که اکسیژن تالاب را می‌بلعند نیز پراکنده می‌شوند اما در جاهای کم عمق که رفت و آمد قایق‌ها امکان ندارد آلودگی‌ها تجمع کرده‌اند و به خاطر ورود فاضلاب و غنی شدن بی‌مورد آب، نی‌ها انبوه شده و در نتیجه آزولاها در آب راکد اطراف آن مجال رشد یافته‌اند.

نکته: ثروت‌های طبیعی و ملی نابود می‌شوند چون مردم محلی آنها را از آن خودشان نمی‌دانند و از طبیعت اطرافشان سود نمی‌برند. این مساله برای تالاب انزلی و مردمانش بخوبی صدق می‌کند

البته بعد از گذشت یکسال و نیم از روزی که باقر زاده کریمی در مورد تالاب اینگونه قضاوت می‌کرد حالا مسوولان کشوری و محلی محیط‌زیست از اجرای موفقیت‌آمیز بخشی از طرح احیا سخن می‌گویند. محمدجواد محمدی‌زاده، رئیس این سازمان که همزمان با سیزدهم بهمن روز جهانی تالاب‌ها، همراه خبرنگاران در انزلی حضور داشت از اقدامات انجام شده برای پاکسازی رودخانه‌هایی که به تالاب می‌ریزند گفت و از انجام موفقیت‌آمیز فاز نخست لایروبی سخن به میان آورد. آن‌طور که محمدی‌زاده شرح عملیات می‌دهد 30 رودخانه وارد تالاب انزلی می‌شود که بیشترین رسوب را رودخانه پسی خان با خود می‌آورد و بیشترین فاضلاب‌های خانگی و صنعتی را رودخانه پیر بازار؛ که البته با به بهره‌بر‌داری رسیدن فاز اول پروژه لایروبی، تلاش‌ها برای تخلیه رسوبات و احیای مخزن تالاب همچنان ادامه دارد. این در حالی است که به گفته این مقام مسوول تا به حال عملیات لجن‌کشی در بخش کمی از تالاب انجام شده و از آنجا که 40 درصد رسوبات از مصب رودخانه‌ها وارد تالاب می‌شود تمام تلاش‌ها روی این بخش‌ها متمرکز شده است.

آیین‌نامه‌های ضد مردمی لغو می‌شود

ثروت‌های طبیعی و ملی نابود می‌شوند چون مردم محلی آنها را از آن خودشان نمی‌دانند و از طبیعت اطرافشان سود نمی‌برند. این مساله برای تالاب انزلی و مردمانش بخوبی صدق می‌کند. بومی‌ها هنوز به این نتیجه نرسیده‌اند که اگر تالاب سرحال و بدون مشکل باشد زندگی آنها هم بهتر می‌شود. آنها گمان می‌کنند اگر گردشگری آمد و زباله‌هایش را در تالاب ریخت یا گل‌های لاله مردابی را کند و احیانا تفنگی به دست گرفت و پرنده‌ای را شکار کرد حق خودش از تالاب را برداشته، اما مشکل تالاب دقیقا همین طرز تلقی‌هاست. مردم بومی نه فقط در انزلی که در سراسر پهنه‌های طبیعی این گونه فکر می‌کنند در حالی که اگر آنها طبیعت پیرامونشان را عامل بهتر شدن وضعیت معیشتشان می‌دیدند هرگز در مقابل تخریب آن سکوت نمی‌کردند. حالا در بحبوحه اجرای طرح احیای تالاب انزلی رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست روی سهیم کردن مردم حاشیه انزلی در منافع تالاب دست گذاشته؛ همان موضوعی که اگر با دقت پیگیری شود بهتر از همه ابزارهای حفاظتی عمل خواهد کرد.
محمدی‌زاده در این‌باره به «جام‌جم» می‌گوید: تا به حال تصور بر این بوده که اگر منطقه را از مردم خالی کنیم می‌توانیم از مناطق حفاظت کنیم، اما از حالا به بعد ما به دنبال اجرای این سیاست هستیم تا حق انتفاع و بهره‌بر‌داری از مناطق را به بخش غیردولتی واگذار کنیم یعنی می‌کوشیم تا مردم را در دل مناطق حفظ کنیم و مدیریتی را اعمال کنیم تا مردم به واسطه وجود تالاب درآمد به دست بیاورند و معیشتشان تامین شود.
او به راه‌اندازی سایت پرنده‌نگری در حاشیه تالاب انزلی اشاره کرد و با تاکید بر این‌که فقط افراد بومی در این سایت به کار گرفته خواهند شد، توضیح داد که با این روش مردم برای کسب درآمد از پرندگان هم که شده، برای حفظ و احیای آنها تلاش خواهند کرد. به گفته محمدی‌زاده، آموزش و ساماندهی مردم محلی تا جایی دنبال می‌شود که حتی آیین‌نامه‌هایی که حضور مردم در مناطق را محدود کرده لغو و با تاکید بر حضور آنها مورد بازبینی و اصلاح قرار می‌گیرد.