20دلیـل درد مـزمــن
پیر باشید یا جوان به احتمال زیاد حداقل در یک نقطه از بدن تان دردی دارید که هیچ وقت علتش را کشف نکرده اید.این روزها هم گرفتاری های زندگی فرصت نمی دهند تا عوامل مختلفی را که همه روزه با آن ها سروکار دارید زیر ذره بین ببرید؛ شاید عامل اصلی دردتان درست جلوی چشم تان باشد! حالا لازم نیست تمام میدان دیدتان را بگردید تنها در همین پاراگراف های زیر سری بچرخانید و چشمی بدوانید بلکه عامل محرک دردهای طاقت فرسای خودتان را پیدا کنید.
1- صندل های لاانگشتی: این صندل ها برای گردن، ستون مهره ها، زانوها و قوزک پاها تکیه گاه مناسبی محسوب نمی شوند.
کفش‌هایی بپوشید که ستون مهره های تان را پشتیبانی کنند به خصوص در روزهایی که می دانید قرار است زیاد راه بروید، حتما یک کفش ورزشی مناسب بپوشید.
2- گوشی های لمسی: گوشی های پیشرفته ای که تنها با اشاره ی انگشت کار می کنند، باعث می شوند فشار زیادی به بندهای انگشتان وارد شود. اخیرا تعداد بیماران زیر 30 سالی که با شکایت از درد و تورم مفاصل خود به پزشکان مراجعه می کنند، بالا رفته است.
اگر انگشتان تان درد گرفته اند، کمی از اس ام اس فرستادن دست بکشید آن وقت اگر درد ساکت نشد، همان لحظه تلفن تان را بردارید و از یک متخصص ارتوپدی وقت بگیرید. درمان های موثری برای ورم مفاصل وجود دارند.
3- کیف پول: هنگامی که کیف پول تان را در جیب پشتی شلوارتان می گذارید، ممکن است عصب سیاتیک تان را تحریک کند یعنی کیف شما(چه پر پول، چه بی پول)، آن قدر به عصب سیاتیک تان فشار می آورد و تحریک اش می کند که آخر سر، کمردرد می گیرید.
قبل از این که روی صندلی(به خصوص صندلی ماشین) یا هر جای دیگری بنشینید، کیف پول را از جیب پشت شلوارتان درآورید.
4- رانندگی: خیلی ها زاویه ی صندلی ماشین شان را بد تنظیم می کنند. اگر هنگام رانندگی پشتی صندلی را زیاد بخوابانید، تسلط به فرمان برای تان مشکل می شود. آن وقت باید سر و گردن خودتان را با سختی به حالتی ناراحت بالا بگیرید و این طور می شود که به مرور زمان، گردن درد می گیرید.
پشتی صندلی را آن قدر بالا بیاورید که گردن تان با قرار گرفتن در وضعیت مناسب، بتواند سرتان را نگه دارد. باید دسترسی به فرمان برای تان راحت باشد؛ یعنی نه به جلو خم شوید، نه بدن تان را به سمت آن بکشید.
5- بازی های ویدیویی ایستاده: بازی های ویدیویی ایستاده که باید حین آن فعالیت بدنی کرد، درست همان خطرهای بازی های واقعی در زمین های ورزشی را دارند. به علاوه شما باید این حرکات را در فضایی محدود انجام دهید. متخصصان معتقدند با انجام این بازی ها، خطرهایی مانند آسیب مهره ای، پارگی تاندون ها و شکستگی استخوان ها در کمین افراد هستند.
قبل از شروع این بازی های ویدیویی، کمی نرمش های کششی انجام بدهید و فضای بازی مناسبی برای خود فراهم کنید. مثلا هرگز در محاصره مبلمان خانه بازی نکنید. مراقب باشید بیشتر از وقت استاندارد بازی های واقعی، به این بازی های ویدیویی نپردازید.
6- پنیر: انواع مختلف پنیر(چدار، فتا، موزارلا، پارمیسان و...) ماده ای به نام تیرامین دارند که محرک تند و تیزی برای سردرد است. این ماده در برخی فرآورده های گوشتی و نوشیدنی ها هم وجود دارد.
بعد از خوردن هر ماده ی لبنی، تاریخ و اسم آن غذا را یادداشت کنید که اگر احیانا سردرد گرفتید، بتوانید عاملش را راحت پیدا کنید.
7- نشانگان اعتیاد به تلویزیون: اگر عادت دارید روی کاناپه دراز بکشید و تلویزیون تماشا کنید به خصوص اگر در همان حالت خواب تان می برد، منتظر یک گردن درد جدی باشید.
حتی در زمان استراحت هم باید بدن تان را در وضعیت صحیحی قرار بدهید. هنگام تماشای تلویزیون روی کاناپه درست بنشینید، کمرتان را صاف کرده و شکم تان را منقبض کنید.
8- بلند کردن کودک: لازم نیست در تمام طول روز بچه به بغل باشید. تنها بلند کردن او از کالسکه یا زمین، فشار مداومی را به مچ و انگشتان شما وارد می کند.
سعی کنید فرزند تان را بدون فشار آوردن به مچ های تان بلند کنید. دست های تان را تا ساعد پشت فرزندتان ببرید و با کمک عضلات بازوی تان بلندش کنید.
9- کیف لپ تاپ: اگر مجبورید هر روز لپ تاپ تان را با خودتان از این جا به آن جا ببرید، دردهای مختلفی در انتظار شما خواهد بود. کیف های لپ تاپی که باید دسته شان را به دست بگیرید، به جلوی بازوی شما فشار می آورد و کیف های دوشی هم درد شانه و پشت را نصیب تان می کند. کیف های لپ تاپ چرخ دار را امتحان کنید.
10- مدل موهای تان: اگر موهای تان را می کشید و با کش یا کلیپس بالای سرتان محکم می کنید، سردرد خواهید گرفت. اگر سابقه میگرن داشته باشید، بستن محکم موهای تان باعث سردردهای جدی تری می شود. موهای تان را شل تر ببندید یا از تل و هدبند استفاده کنید.
11- بوهای تند: بوهای تند، چه متعفن و زننده باشند و چه رایحه هایی دلچسب(مثل عطر و گل) می توانند سردرد ایجاد کنند. متخصصان هنوز دلیل این پدیده را نمی دانند. سعی کنید بفهمید کدام بوها باعث تحریک سردردتان می شود تا از آن ها پرهیز کنید.
12- عادت های خواب: ممکن است عادت داشته باشید روی شکم بخوابید. در این صورت، عضلات داخلی تان در وضعیت بدی قرار می گیرند و صبح روز بعد، گردن درد خواهید گرفت. شاید به پهلو می خوابید و دست تان را روی سرتان می گذارید و.... هر وضعیتی که اعضای بدن را در حالتی ناراحت قرار بدهد، بعد از چند ساعت، سبب درد خواهد شد. بهترین وضعیت خواب، خوابیدن به پشت یا پهلو است؛ در حالی که دست ها پایین تر از تراز شانه قرار بگیرند.
13- حذف وعده های غذایی: نخوردن وعده های غذایی، باعث افت قند خون و بروز سردرد می شود حتی قبل از این که احساس گرسنگی کنید.
با فواصل زمانی معین، غذاهای مقوی و سالم بخورید البته به مقدار معین. غلات کامل و پروتئین، شما را تا مدت ها سیر نگه می دارند.
14- محل کار: اگر صندلی یا میز کارتان استانداردهای لازم برای سلامت را نداشته باشد، بعد از ساعت کارتان، کمر، دست ها، شانه ها یا مچ های تان درد خواهند گرفت. صندلی سالمی بخرید یا با کوسن و چهارپایه، فاصله های استاندارد خودتان را با میز کارتان تنظیم کنید.
15- صفحه کلید: اگر در طول روز زیاد با صفحه کلید کار می کنید، احتمال دارد دچار نشانگان تونل کارپال شوید. این بیماری سبب درد، سوزش و کرختی مچ و بندهای انگشتان شما می شود. صفحه کلیدتان را طوری تنظیم کنید که انگشتان، مچ و ساعدتان در یک خط قرار بگیرند.
16- مشکلات بینایی: اگر سرتان در محل پشت ابروها درد می گیرد، احتمالا ناشی از عیوب انکساری چشم(نزدیک بینی، دوربینی یا استیگماتیسم) است. سری به یک چشم پزشک بزنید. شاید نمره چشم های تان تغییر کرده باشد.
17- هوای گرم: تغییرات آب و هوایی باعث سردرد می شود؛ به خصوص اگر هوا ناگهان گرم شود. آب و هوا تحت کنترل شما نیست اما می توانید با شناسایی محرک های سردردتان از آن ها پرهیز کنید و جلوی سردردتان را بگیرید.
18- ورزش آخر هفته: اگر تمام طول هفته را کار کنید و آخر هفته را بگذارید برای ورزش، دچار دردهای عضلانی خواهید شد زیرا ناگهان عضلات تان را مجبور به فعالیت های سنگین کرده اید. حتما قبل از ورزش، بین 5 تا 10 دقیقه راه بروید و نرمش های ساده انجام دهید و در طول هفته با حرکات سبک، عضلات تان را برای تمرین های سنگین پایان هفته حاضر کنید.
19- خم شدن به زمین: از قدیم عادت کرده اید هنگام برداشتن اشیا از زمین، خم شوید و سپس با کمک عضلات پشت تان بالا بیایید. این عادت عضلات پشت را تحت فشار زیاد قرار می دهد و باعث درد گرفتن آن ها می شود. درست خم شوید. زانوهای تان را نزدیک به 90 درجه خم کنید و کمر، شکم و پشت تان را صاف بگیرید آن گاه جسم را بردارید و با فشار به عضلات ران و زانوهای تان بلند شوید.
20- دندان قروچه: این عادت نه تنها باعث درد فک شما می شود بلکه به دندان ها، فک و شنوایی شما هم آسیب می رساند. به دندان پزشک مراجعه کنید و از او محافظ مخصوص دندان قروچه بگیرید.
توصیه‌های پزشکی به رانندگان
رانندگی از آن شغل‌های پراسترسی است که کلی عوارض جسمی و روانی در پی دارد، ولی با داشتن آگاهی‌های لازم می‌توان امکان بروز این عوارض را به حداقل رساند.
رانندگان در حین رانندگی در وضعیتی قرار دارند که به واسطه نیروهای وارده بر مفاصل بدن‌شان (ستون فقرات، زانو، ران و مفصل مچ پا) در طولانی‌مدت دچار عارضه می‌شوند.
دکتر سیداکبر شریفیان، متخصص طب کار و بیماری‌های شغلی و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران، ما را با این عوارض و راه‌های پیشگیری و درمان آن آشنا می‌کند.
آقای دکتر! اوضاع رانندگان در کشور ما چطور است؟
رانندگان در کشور ما اعضای یکی از بزرگ‌ترین صنایع کشور (صنعت حمل و نقل) هستند. ما نزدیک به 400 هزار راننده حرفه‌ای در سطح کشور داریم که از راه رانندگی امرار معاش می‌کنند و این باعث می‌شود که صنعت حمل ونقل، بزرگ‌ترین نیروی کار کشور ما را تشکیل بدهد، ولی متاسفانه در این صنعت بزرگ، آگاهی و آشنایی لازم را در زمینه طب کار و سلامت شغلی رانندگی نداریم. به عنوان مثال در زمینه رانندگی در بیشتر موارد کارفرمایی نداریم و عملا رانندگان خویش‌کارفرما هستند و در نتیجه خودشان هستند و وسیله نقلیه‌شان. یعنی از امکاناتی که در قانون برای پرسنل یک حرفه پیش‌بینی می‌شود، محروم‌اند. حتی انجمن‌های صنفی و حرفه‌ای هم که معمولا برای تامین نیازهای حقوقی و معاینات دوره‌ای بر کارگران نظارت می‌کنند، به رانندگان توجه زیادی نمی‌کنند. در نتیجه ما می‌بینیم یک راننده با یک بیماری در طولانی‌مدت کار می‌کند و زمانی ما متوجه‌اش می‌شویم که عوارض جانی و مالی آن را می‌بینیم.
عوارض حاصل از رانندگی چه چیزهایی است و آیا این عوارض مربوط به همه راننده‌ها می‌شود یا فقط قشر خاصی از آنها را درگیر می‌کند؟
ببینید ما یک‌سری از رانندگان را داریم که به طور معمول در سطح شهر مشغول به کار هستند، ولی رانندگی شغل اولشان نیست و یک‌سری هم افرادی هستند که درآمد اصلی‌شان از راه رانندگی به دست می‌آید و بحث ما در مورد این دسته جدی‌تر است، زیرا حرفه ی رانندگی علی‌رغم اینکه سبب خستگی شدید راننده می‌شود، عملا تحرک چندانی ندارد و این عدم فعالیت سبب ایجاد عوارض جسمی گوناگون در رانندگان می‌شود که مهم‌ترین این عوارض، مشکلات اسکلتی - عضلانی است و این افراد در بسیاری از مفاصل بدن‌شان از جمله ستون مهره ی کمری ، مفصل زانو ، گردن، شانه، مچ‌دست ، آرنج، مچ‌پا و تقریبا همه مفاصل دچار عارضه می‌شوند و این همه به خاطر غلط نشستن و طولانی بودن آن است.
ضمن این که پزشکان بروز اختلال در دستگاه گردش خون را هم یکی از مشکلات رانندگان می‌دانند. همچنین ثابت بودن راننده در وضعیت نشسته و آویزان ماندن پا به مدت طولانی موجب بیماری تورم رگ‌های پا یا واریس می‌شود.
راننده‌ها برای سالم ماندن باید چه نکاتی را رعایت کنند؟
- نکته اول این است که وقتی به یک پزشک به هر علتی مراجعه می‌کنند، حتما به وی بگویند که راننده هستند و مجبورند ساعت‌های طولانی پشت فرمان قرار بگیرند، چون یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های رانندگی این است که راننده در زمان کار باید هوشیاری کامل داشته باشد و هر چیزی که این سطح هوشیاری را پایین بیاورد، مانند مصرف یک داروی ساده، خطرناک است و ما مکررا مواردی را داشته‌ایم که راننده بنا به دستور پزشک، دارویی را مصرف کرده و در حین رانندگی دچار خواب‌آلودگی و در نتیجه سانحه شده است. بنابراین توصیه ما به پزشکان و رانندگان تنظیم زمان مصرف دارو است.
به عنوان مثال مصرف داروهای آنتی‌هیستامین، داروهای ضداضطراب و ضدافسردگی در حین رانندگی یا نیم تا یک ساعت قبل از رانندگی اکیدا ممنوع است.
- نکته دوم درباره بیماری‌هایی است که ممکن است فرد راننده داشته باشد؛ مثل بیماری دیابت یا بیماری‌های قلبی و ... . این بیماری‌ها حتی ممکن است در حرفه رانندگی تشدید شوند و یا راننده به دلیل ابتلا به آن بیماری، یک‌سری توجهات خاص نیاز داشته باشد. به عنوان مثال تاکید ما به رانندگان مبتلا به دیابت که دارو مصرف می‌کنند، این است که همیشه همراه‌شان یک ماده غذایی شیرین داشته باشند تا زمانی که قند خون‌شان ناگهان پایین آمد، از آن ماده غذایی شیرین بخورند. همچنین رانندگان مبتلا به بیماری‌های قلبی، باید داروهای خودشان را سر ساعت مصرف کنند. به هر حال این افراد تحت استرس و فشار روانی و جسمی هستند و این استرس ممکن است عارضه قلبی‌شان را تشدید کند.
بعضی راننده‌ها بنا به مقتضیات شغلی خود مجبورند در ساعات غیرمعمول، مثلا از شب تا صبح، رانندگی کنند. چه خطراتی این گروه از رانندگان را تهدید می‌کند؟
خب، این امر سبب ایجاد اختلال خواب می‌شود، یعنی زمانی که فرد باید استراحت کند، مشغول به کار است و از طرفی، توانایی استراحت در روز را هم ندارد، چون همان‌طور که می‌دانید بدن ما از لحاظ ساختار درونی در محیطی می‌تواند به خواب برود که برای استراحت مناسب باشد؛ به طور مثال اگر نور شدید در محیط وجود داشته باشد، بدن نمی‌تواند به خواب برود، زیرا یکی از عواملی که سبب می‌شود انسان بیدار بماند، نور است.
این گروه از رانندگان باید چه کار کنند تا عوارض شغلی در آنها کمتر شود؟
این رانندگان باید در اتاقی بخوابند که پرده ضخیم دارد یا از چشم بند استفاده کنند تا چشم در مواجهه با نور نباشد و به یک آرامش نسبی برسند و از همه مهم‌تر بین ساعت 12 نیمه شب تا 4 صبح رانندگی نکنند و سعی کنند بخوابند. مشکل دیگر خواب در روز، سر و صدا است و همه اینها سبب ایجاد اختلال خواب می‌شود. اختلال خواب موجب می‌شود توانایی کار برای رانندگی بعدی کاهش پیدا کند و همین امر سبب گرایش بعضی از رانندگان به مصرف مواد محرک و مخدر می‌شود. لازم به توضیح است که با مصرف مواد مخدر، عملا مغز را فریب می‌دهیم، چون مواد مخدر خستگی و خواب را برطرف نمی‌کند، بلکه راه‌هایی که انتقال پیام خستگی و خواب را به مغز بر عهده دارند، می بندد و مغز به صورت کاذب احساس خستگی و خواب نمی‌کند و به بدن دستور حرکت می‌دهد. باید بدانید به ازای یک سال استفاده از مواد مخدر و کار کشیدن از بدن در حالی که بدن نیاز به استراحت دارد، فرد ده سال فرسوده می‌شود و ظاهری مسن و پیر پیدا می‌کند.
من خواهشم از این دسته رانندگان آن است که با استفاده از روش‌های صحیح پزشکی، اختلال خواب‌شان را درمان کنند، نه با استفاده از موادی که هیچ خیری در آنها نیست.
راننده‌ها در طول شبانه‌روز، چند ساعت مجاز به رانندگی هستند؟
طبق قانون وزارت کار، 8 ساعت کار در روز یا 40 ساعت در هفته به عنوان ساعت استاندارد کار در کلیه مشاغل در نظر گرفته شده است، ولی ما معتقدیم که بد نشستن و بد رانندگی کردن ایجاد عارضه می‌کند؛ چه شما در روز نیم ساعت پشت فرمان بنشینید، چه 5 ساعت. البته کسی که 5 ساعت با نشستن نامناسب رانندگی می‌کند، سریع‌تر دچار عارضه می‌شود تا فردی که نیم تا یک ساعت در روز رانندگی می‌کند که البته این فرد هم در طولانی مدت دچار عارضه خواهد شد، یعنی اگر طرز نشستن راننده اشتباه باشد، در درازمدت دچار عوارض اسکلتی - عضلانی خواهد شد، چون در حرفه رانندگی مفاصل بدن بدون حرکت است. ستون مهرهای ناحیه گردنی، مفاصل شانه‌ها، مفاصل ستون مهرهای کمری و پشتی و سینه‌ای، لگن، مفصل ران و زانو همه ثابت هستند و باید بدانید که اگر از عضله، مفصل یا عضوی از بدن کار نکشیم، بدن کم‌کم آن را ضعیف می‌پندارد. به عنوان مثال اگر از عضلات پشتی کار نکشیم، این عضلات به تدریج فرسوده شده و تحلیل می‌روند.
در افرادی که شغل‌شان مانند راننده‌ها نشستنی انجام می‌شود،مثل پشت میز نشین ها ، عضلات کناری ستون فقرات در درازمدت تحلیل می رود و فرسوده می‌شود. بنابراین کوچک‌ترین فشار یا آسیب به ستون مهره‌ها خیلی جدی باید گرفته شود.
از طرفی بد نشستن سبب می‌شود آب دیسک بین مهرهای در ستون فقرات از بین برود و قابلیت ارتجاعی خود را از دست بدهد و به محض وارد شدن یک ضربه یا فشار، ساختمانش به هم ریخته و سبب بیرون‌زدگی دیسک شود که روی اعصاب ناحیه از جمله عصب سیاتیک فشار وارد می‌کند و بیمار از دردی در ناحیه کمر شکایت می‌کند که از ران شروع شده و تا پایین پایش تیر می‌کشد.
صندلی اتومبیل در این بین چه نقشی دارد؟
صندلی وسیله‌ای است که راننده همواره با آن همراه است و حتما باید قابلیت تنظیم داشته باشد. قد، وزن، طول ران و طول ساق پای همه راننده‌ها مثل هم نیست. پس راننده باید بتواند شیب صندلی، نحوه نشستن، فاصله‌اش از کف اتومبیل، فاصله‌اش از فرمان و .... را تنظیم کند.
از کجا بفهمیم که تنظیم صندلی استاندارد است؟
صندلی را باید در موقعیتی تنظیم کنیم که فرورفتگی‌ها و بیرون‌آمدگی‌های پشت را بپوشاند. زاویه زانو هم باید یک زاویه نسبتا باز باشد. به هیچ‌وجه پا نباید کشیده باشد و باید به راحتی به پدال‌ها برسد.
حفظ سلامت تایپیست ها
تایپ کردن از جمله شغل‌هایی است که در آن فرد برای مدت طولانی باید در یک محل ثابت بنشیند تا کار خود را به اتمام برساند.
در این شغل و شغل‌های مشابه، رعایت وضعیت مناسب نشستن برای جلوگیری از ابتلا به بیماری‌های اندام‌ها و ستون فقرات بسیار مهم است.
بیماری عصبی مچ دست
به عنوان مثال "سندرم تونل کارپال" که بیماری عصبی مچ دست است، در تایپیست‌ها از نامناسب بودن وضعیت قرارگیری مچ دست ناشی می‌شود. در این بیماری عصب مدیان که یکی از 5 عصب اصلی اندام فوقانی است، در ناحیه مچ تحت فشار قرار می‌گیرد و باعث درد ماهیچه‌ای، گزگز و ضعف از مچ به پایین می‌شود.
این سندرم بیشتر در زنان بالای 40 سال دیده می‌شود.
این سندرم در کسانی که به طور مداوم تایپ می‌کنند، به خصوص آنهایی که وضعیت مناسب نشستن را رعایت نمی‌کنند رخ می‌دهد.
چاقی، حاملگی، آرتریت، آمیلوئیدوز، میلوم مولتیپل و دیابت از عوامل دیگر ایجاد این سندرم به شمار می‌روند. علائم این سندرم معمولا به طور متناوب ظاهر می‌شوند.
در صورت پیشرفت بیماری در نهایت باید با عمل جراحی، غلاف در برگیرنده عصب مدیان در مچ دست باز شود تا فشار از روی این عصب برداشته شده و علایم بیماری برطرف شود.
برای جلوگیری از ابتلا به این سندرم پزشکان توصیه می‌کنند تایپیست‌ها از آتل‌هایی استفاده کنند که مچ دست را صاف نگه می‌دارد.
همچنین به این افراد توصیه می‌شود از تمرینات کششی استفاده کنند و استراحت دادن به دست‌ها در فواصل تایپ کردن را از یاد نبرند.
توصیه هایی برای تایپیست ها
به کار بستن دستورات زیر هنگام تایپ کردن موجب حفظ سلامت شما ضمن کار خواهد شد:
* هرگز برای مدتی بیش از 3 ساعت به طور مداوم تایپ نکنید. به ازای هر یک ساعت تایپ کردن 10 دقیقه استراحت کنید. در این مدت می‌توانید حرکات کششی انجام دهید و در اتاق راه بروید.
* صفحه کلیدهایی برای تایپیست‌ها طراحی شده است که هنگام تایپ کردن، دست در وضعیت مناسب قرار می‌گیرد و کمتر خسته می‌شود. در صورت امکان یکی از این صفحه کلیدها را برای خود تهیه کنید.
* هنگامی که پشت میز نشسته‌اید، دقت داشته باشید امتداد چشم شما باید عمود بر بالای صفحه مانیتور باشد و 45 تا 60 سانتی‌متر از مانیتور فاصله داشته باشد. زاویه بین بازو و ساعد و همچنین زاویه بین ران و ساق پا باید 90 درجه باشد. مچ دست نباید افتاده باشد و باید صاف قرار گیرد. کمر باید از تکیه‌گاه مناسب برخوردار باشد به گونه‌ای که بدن صاف قرار گیرد.
* پشتی صندلی باید با محل نشستن صندلی زاویه 90 درجه بسازد. هنگام نشستن باید پاهایتان روی زمین قرار گیرد، در غیر این صورت باید تکیه‌گاهی زیر پاهای خود قرار دهید تا پاها هنگام نشستن آویزان نباشد.
به کار بستن دستورات فوق تا حد زیادی موجب کاهش بیماری‌های شغلی در تایپیست‌ها می‌شود.
البته ورزش و فعالیت خارج از محل کار را فراموش نکنید و به یاد داشته باشید داشتن بدنی سالم از هرچیز مهم‌تر است.