کیفیت و بهره وری شهرداری شوشتر

تهیه و تنظیم : ((حمیدرضا میرزایی ))

مقدمه

قبل از اینکه به بحث بپردازیم نکاتی چند درباره خدمات شهرداری و نوع ارائه آنها را بیان می کنم.

شهرداری از چند بخش تشکیل شده که با توجه به وظایف هر قسمت خدماتی که ارائه می دهند بسته به نوع خود وابستگی خاصی با هم دارند.

واحد موتوری:

ابتدا از واحد موتوری که محلی برای خودروهای سبک و سنگین وواحد تعمیرات و کنترل می باشد.واحد موتوری اعم از وسایل نقلیه ، شامل تعمیرکار، برقکار،سرویسکارو... می باشد که در رفع نواقص خودروها نقش بسزایی دارند و با کنترل و مدیریت مسئول موتوری در بهبود کیفی و کمی وظایف محوله به چگونگی انجام وظایف کارکنان بخصوص راننده ها در حیطه ی کاری به سمت ارائه ی خدمات سوق می دهد.

با توجه به تخصص راننده ها (پایه یک یا دو یا ویژه) هر کدام را در جای خود استفاده میکند ماشینهای زباله کش در قسمتهای خود به پاکسازی شهر می پردازند و رانندگان خودروهای سبک در ایجاد فضای سبز وگلخانه و کنترل ساخت و سازهای غیر مجاز و دست فروشان که باعث آلودگی شهرو ایجاد ترافیک در محلهای پر تردد بخصوص در محلهای ورودی و خروجی شهر می شوند و تا حدودی نیز زیبائی شهر را از بین می برند ( اعم از میوه فروشان و ماهی فروشان) و سد معبر پیاده روها و خودروها میشوند که با کمک قسمتی بنام اجرائیات ساماندهی میشوند و با توجه به قانون با آنان برخورد میشود. تعدادی نیز دستگاههای مکانیزه ی ساختمانی و تنظیف را جهت اثر بخشی بیشتر در زمینه ی بیابانها جهت تردد خودروها نقش ایفا میکنند. برخی در کارخانه ماسه شوئی و آسفالت فعالیت دارند و برای رفع موانع و خوردگی های سطح جاده ها کمک میکنند. شهرداری از چند ناحیه تشکیل شده که هر ناحیه تحت کنترل یک شخص میباشد. و نظارت بر انجام امور خدماتی را بر عهده دارند که بیشترین خدمات پاکسازی زباله های شهر را نیز بر عهده دارند.

حال با توجه به توضیحاتی که در بالا به آنها اشاره شد به قسمتی از وظایف بخش اداری شهرداری می پردازیم.

بخش اداری:

در بخش اداری جهت وصول عوارض نوسازی،پایان کار، شروع کار،عوارض خودروها، ومغازه ها و همچنین یکی از مهمترین درآمدهای شهرداری تبلیغات شهری میباشد، که با پرداخت حق تبلیغات بر شهرداری قسمتی از مخارج خدماتی شهری به این شیوه اخذ میشود. درکل باتوجه به مطالبی که عنوان شد و خیلی از مطالب نیز ناگفته خواهد ماند فقط به قسمتهای مهم اشاره خواهد شد. که میتوان گفت که شهرداری در جهت ارائه خدماتی که میدهد درآمدزائی میکند و یک نهاد خودکفا و مستقل میباشد، که باتوجه به این مهم مشکلات زیادی پیش رو داشته و دارد، که در ادامه به بحث درباره آنها می پردازیم.

تعاریف و رویکردها:

قبل از پرداختن به ظرایف موضوع بهتر است ابتدا مقصود خود را از بهره وری روشن کنیم.

در مورد مفهوم بهره وری تعاریف مختلفی در منابع مربوطه مطرح شده است. عمده ترین این تعاریف با نگرشهای اقتصادی، فرهنگی و مدیریتی به تعریف بهره وری پرداخته و هر یک به شیوه ی خاصی عوامل موثر در بهره وری پرداخته و هریک به شیوه ی خاص عوامل موثر در بهره وری سازمان را مورد بحث قرار میدهند.

در پژوهشی با عنوان (تدوین شیوه های ارتقاء بهره وری خدمات شهری) که با حمایت و نظارت مرکز مطالعات برنامه ریزی شهری وزارت کشور صورت گرفته است. با استفاده از منابع مختلف ، تعریف بهره وری به شرح زیر پذیرفته شده است:

(بهره وری عبارت است از استفاده موثراز هر یک از عوامل تولید از طریق تلاش نظام یافته در جهت بهبود مستمر نظام.)

همان طور که از تعریف فوق بر می آید هدف بهره وری ، استفاده موثراز عوامل است و در جهت امکان ارتقاء بهره وری ، شیوه ها و روشهای متفاوتی نیز وجود دارد .

اگر منابع یک سازمان بطور کارآمدتری مورد استفاده قرار گیرد، تعداد هدفهائی که تحقق می پذیرند بیشتر خواهد بود. البته باید گفت در هر برنامه ریزی مشخص کردن اولویت ها و تعیین اهمیت و نقش هر عامل در حصول هدف ، یعنی بهره گیری مطلوب از منابع محدود ، باید مد نظر قرار گیرد.

نقش مدیریت در بهره وری:

عامل اصلی و نقطه شروع ایجاد نهضت بهره وری در هر سازمانی *مدیریت* است. مدیریت در تبیین و شناخت راههای ارتقاء بهره وری ، نقش چراغ راه و هدایتگر را دارد.در سازمان شهرداری این وظیفه بر عهده شهردار است. شهردار به عنوان مدیر شهر باید قادر به حفظ امکانات و سرمایه شهرداری باشد، ارتباطی سازنده با کارکنان شهرداری برقرار کند و در نهایت عامل بازدارنده اتلاف منابع مادی و انسانی سازمان شهرداری باشد.

شاخص های بهره وری:

این شاخص ها از الزامات اساسی بهبود مدیریت شهری است. مانند شاخص های حمل ونقل عمومی تا شاخص های بهداشت و نظافت شهری.

راهکارهای ارتقای بهره وری:

برای تحقق راهکار یادشده در جهت شاخص های بهره وری در امر خدمات و عمران شهری باید اقدامات اساسی انجام داد. این امر مهم صورت نمی پذیرد مگر روح تحقق و پژوهش در سازمانهای مدیریت شهری دمیده شود،این باور اساسی نزد مدیران شهرداریها ایجاد شود که فعالیت ها و خدمات آنان وقتی ارزشمند و در جهت افزایش بهره وری است که با تحقیق همراه بوده و مبتنی برحرکت برنامه ای و از پیش اندیشیده باشد.

نقاط ضعف و قوت شهرداری:

موضوعاتی که بعنوان تعریف و رویکرد بیان شد کمک شایانی به ما میکند که بتوانیم نقاط قوت و ضعف شهرداری را بهتر مورد بررسی قرار دهیم.

نقاط قوت:

سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی :

این سازمان بعنوان یکی از قسمتهای بسیارمهم شهرداری می باشد، که تحت نظارت و کنترل کیفی آن در ایمنی سطح شهر و حومه نقش مهمی ایفاد میکند و مرکز کنترل بحران در شهر نیز میتوان نام گرفت که در زمانهای خاص مورد استفاده قرار میگیرد.

ستاد محیط زیست شهرداری:

این ستاد باتوجه به اینکه خدمات زیادی از جمله سر سبزی خیابانها و درختکاری ، در رفع آلودگی های سواحل رودخانه ، پارک ها و جلوگیری از قطع درختان اقدامات بجائی دارد، و در سر و سامان دادن اقلیم شهری ، شادابی و طراوت شهر را در جهت رفاه عموم شهروندان درقالب خدمات شهری ارائه میدهد.

ستاد اجرائیات:

با توجه به وظایفی که برای این قسمت از نظر قانون تعریف شده ، کارهای محوله را به شکلی مستمر و قاطع انجام میدهد از جمله پاک سازی معابر از دست فروشان و تابلوهای غیر مجاز و وسایل و لوازمی که در محل تردد شهروندان ایجاد موانع میگردد بر عهده این ستاد می باشد.

در برخورد با ساخت و سازهای غیر مجاز نیزمیتوان عنوان کرد؛ ساختمان های کارشناسی نشده و غیر اصولی و با زیر بناهای ضعیف که باعث مشکلاتی برای ساختمانهای همجوار خود و خطرات احتمالی را جهت عبور و مرور ایجاد میکند، لذا بعنوان مثال راه پله ای که در خیابان برای ورودی های منازل بناء میشود ضمن تصرف قسمتی از خیابان مانعی خطرناک جهت تردد وسائل نقلیه می باشد.

کنترل و بازدهی واحد موتوری:

از جمله وظائف این واحد جهت مدیریت خودروهای سبک و سنگین در اجرای پاک سازی و جمع آوری زباله ها ، نخاله های ساختمانی و شستشوی خیابانها و معابر در استفاده بهینه ی عموم از خدمات شهری نقش عمده ای را عهده دار می باشد.

نقاط ضعف:

به نظر میرسد که احتمالا نفوذ و دخالت های بی مورد برخی از افرادکه از پیشینه ی اجتماعی در بین شهروندان به نفع خود سود می برند باعث تزلزل در ثبات مدیریتی در این سازمان شده اند، که شهرداران شهر با توجه بدهی های هنگفت با مشکلات عدیده ای روبرو هستند و این مشکلات باعث ناکارآمدی و ضعف کنترل شهری شده است.

با توجه به مطالبی که بیان شد بعنوان مثال واحد موتوری علاوه بر آنکه مدیریت خوبی دارد ، در استفاده از خودروهای مستهلک و فرسوده که روزانه میلیونها تومان سوخت مصرف میکنند و معایب زیادی نیز دارند لکن برخی نیز قابل تعمیر نمی باشند و هزینه های زیادی بر دوش این سازمان نهاده اند که موجب ضرر و زیانهای متعددی به این سازمان شده اند.

لازم بذکراست مدیریت صحیح وعادلانه دراین سازمان باتوجه به مشکلات فوق الذکروانتظارات شهروندان جهت استفاده های موءثرموجب عدم رشدوتوسعه وکیفیت خواهدشد.