فریدالدین احول اسفراینی
فریدالدین احول اسفراینی یکی از مشاهیر و شعرای نامدار شمال خراسان در سده هفتم هجری است که در در اسفراین دیده به جهان گشود. پس از طی تحصیلات، در جوانی به هندوستان سفر کرد و از آنجا به فارس کوچید و در نهایت در اصفهان سکنی گزید. وی به دلیل اقامت طولانی در اصفهان به اصفهانی معروف شده است. از جزئیات و حتی از کلیات زندگی وی،اطلاع زیادی در دست نیست،جز آن که از مداحان دربار اتابکان فارس بوده که سعدی هم به دربار آنان انتساب داشت. فریدالدین احول اسفراینی یا اصفهانی، هم عصر شمس قیس رازی،مولف المعجم فی معاییر اشعار العجم، امامی هروی، مجد همگر وسعدی بوده است.دلیل مهاجرت فریدالدین اسفراینی از زادگاهش می تواند همانند سایر شاعران برای بیان احساسات شعری و ملازمت با بزرگان ادبی ایران و همچنین بهره مندی از نعمات روزگار باشد. بنا به نوشته دولتشاه سمرقندی در تذکره الشعرا «در اصفهان در زمان صاعدیّه ظهور یافته»، احول به خدمت آل صاعد که ریاست حنفیان اصفهان را بر عهده داشته اند در آمد و مدح آنها را گفته است. حضور وی در اصفهان و همزمانی با شاعری به نام امامی هروی، بر شهرتش افزود و به تدریج با سرودن اشعاری نغز و نیکو، به عنوان شاعری توانمند، به ویژه در سرودن قصیده مشهور شد.
در سده هفتم و پس از حمله مغولان، شهر شیراز با روی کار آمدن خاندان زنگی، موقعیت مناسبی یافت و فریدالدین احول اسفراینی نیز اصفهان را ترک کرد و در شیراز ساکن شد. در این شهر ضمن بهره بردن از خوان گسترده و ادب پرور خاندان آل زنگی (اتابکان سلغری) با ادیبان و شاعران بزرگ همنشین شد. احول اسفراینی در شیراز در شمار مداحان اتابکان فارس از جمله ابوبکر بن ابوبکر (623-658 ق) در آمد و پس از مرگ وی در خدمت دیگر خاندان و جانشینان اتابکی از جمله محمد بن سعد، محمدشاه بن سلغر بن سعد و اتابک سلجوقی درآمد و به ستایش آنها پرداخت و در نهایت، ابش خاتون دختر سعد بن ابی بکر مکله معروف این خانواده را مدح و ستایش کرد. افزون بر این، احول با امامی هروی معاوضه ادبی داشت و همچنین مانند شیخ اجل سعدی شیرازی غزل ها و قصایدی در مدح شمس الدین محمد صاحب دیوان جوینی وزیر مشهور دوره ایلخانی سرود و نزدش فرستاد. فریدالدین احول اسفراینی افزون بر قریحه شاعری وطبع روان، بر ادب فارسی وعربی احاطه داشته و با دانش های رسمی زمان خود، علوم دینی، ادبی، موسیقی ونجوم آشنا بوده است.
زمان درگذشت ومحل دفن فرید الدین احول اسفراینی مشخص نیست ولی با توجه به سه قصیده ای که در مدح ابش خاتون سروده است می توان اینگونه استباط کرد که حداقل تا نیمه قرن هفتم هجری یعنی زمان این ملکه (663-662 ق) در قید حیات بوده است.
به نظر می رسد فریدالدین اسفراینی بر روی شاعران پس از خود تاثیراتی داشته است. از جمله این شاعران خواجه شمس الدین محمد حافظ شیرازی است که نمونه ای از این تاثیر گذاری را در بیت زیر می بینید:
فریدالدین :
برآتش غم تو دلم سوخت چون سپند سهل است دل،به جان نکند گر سرایتی
خواجه حافظ :
سینه از غم دل در غم جانانه بسوخت آتشی بود درین خانه که کاشانه بسوخت
کمال الدین اسماعیل اصفهانی نیز از دیوان فریدالدین اسفراینی تاثیر پذیرفته است بعنوان نمونه :
فریدالدین اسفراینی:
به چشم حلم توقاف است کم زنقطه فی به نزد قاف،چه مقـدار نقطه فا را
کمال الدین اصفهانی :
سرعت عزم تورا دید،خدر شد پی برق جوهرحلم تو رادید،قلق شد دل قاف
فریدالدین احول به شیوه غالب شاعران پایان قرن ششم و هفتم هجری به سرودن قصاید مصنوع علاقه خاصی داشت و سخن او جامع جمیع شرایطی است که در نزد شعرای مشابه وی می بینیم ومخصوصا در وصف طبیعت مهارت خاصی دارد.
چنانکه پیش تر آمد، فریدالدین احول اسفراینی در قصاید و مدایح خود کسانی چون ناصرالدین قباجه سلطان مملوک خاصی و وزیرش عین الملک حسین بن ابوبکر اشعری، سعد بن ابوبکر بن سعد بن زنگی و جانشینانش تا ابش خاتون و همچنین شمس الدین محمدصاحب دیوان جوینی را مدح گفته است. وی از شاعران حاضر جواب و صریح گو در مشاعره های شعری بود طوری که دولتشاه سمرقندی به این موضوع اشاره می کند. نویسندگان تاریخ ادبی نیز خصوصیات شعری و توانمندی وی را در خلق قصاید و ابیات محکم تایید کرده اند. ذبیح الله صفا درباره وی نوشته است: « فرید بر شیوه غالب شاعران پایان قرن ششم و قرن هفتم هجری به سرودن قصاید مصنوع علاقه خاصی داشت و سخن او جامع جمیع شرایطی است که در نزد شعرای مشابه وی می بینیم. دیوانش موجود و شامل بیش از سه هزار بیت است. ناقدان پیشین نوشته اند که او شاعری بغایت خوش طبیعت و فاضل و سخن فهم و نکته سنج و چرب زبان و شیرین بیان بود، و این تعریفات همگی درباره فرید احول صادق و واقعیست.»
دیوان فرید اصفهانی براساس هفت منبع یا نسخه خطی تصحیح شده و در آغاز کتاب, اطلاعاتی درباره زندگی و عصر شاعر, و همچنین پاره‌ای از ویژگی‌های شعر او درج گردیده است. این دیوان مشحون از قصایدی است که اغلب در مدح امرا و نیز مدح پیامبر اکرم (ص) و موعظه و پند سروده شده است. در دیوان وی همچنین چند غزل, ترکیب‌بند و رباعی به چشم می‌خورد .بخش تعلیقات کتاب نیز شامل معرفی ممدوحان شاعر و شرح و توضیح برخی واژگان و ابیات است .دیوان فریدالدین احول اسفراینی به اهتمام انجمن آثار ومفاخر فرهنگی،و با مقدمه ای از دکتر توفیق سبحانی به چاب رسیده است. نسخه هایی قدیمی از دیوان فرید احول در کتابخانه های ایران، از قبیل کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران و کتابخانه مرکزی آستان قدس موجود است.
از اشعار اوست :
نگارینا بهار آمد بیا تا تا بوستان بینی گل اندر بوستان خرّم چو روی دوستان بینی
دهان عاشق مسکین چو در غنچه گل مشکین ز یار دلستان در بوستان بوسه ستان بینی
هزاران دلستان بینی چو گل من بر کف و زیشان میان گلستان خفته دو صد بر گل ستان بینی
نهانی جان حیوان را بجسم اندر سی دیدی کنون اجسام نامی را بجان اندر نهان بینی
اگر دیدی جوانان را کهن پیران شده اکنون جهان پیر را از نو دگر باره جوان بینی
اگر بر کوهسار آیی حجر را پر شجر یابی و گر بر سبزه زار آیی زمین را آسمان بینی
***************
پیوستن دوستان بسی آسانست دشوار گسستن است و آخر آنست
شیرینی وصل را نمی دارم دوست از غایت تلخی ای که در هجرانست
****************
حسن تو طعن ها زند، بر رخ ماه و مشتری لعل تو خنده ها زند، بر لب جام کوثری
آب شود ز روی تو، گل چو درو نگه کنی خاک شود ز بوی تو، مشک برو چو بگذری
صید تو مرغ جان سزد، تا تو، بجذب عاشقان ساخته ای ز خال و خط دانه و دام عنبری
چیست سواد خط تو، گرد بیاض عارضت بر گل تازه ریخته برگ بنفشه ی طری
چهره ی تو ز نیکویی، غیرت نقش مانوی غمزه تو بجادویی، صیره ی سحر سامری
تا که مرا نمود روی، آینه ی جمال تو می نشود ز چشم من، نقش بتان آزری
سنگدلی و سیمتن، عشوه فروش و دلستان لاله خد و بنفشه خط، سرو قد و سمن بری
(دولتشاه سمرقندی، 1366، صص 128، صفا، 1363، ج 3، صص 41 و 128 و 411، عوفی، 1335، ص 762 )
فریدالدین احول اسفراینی, احول اسفراینی,خراسان شمالی, مشاهیر ,مفاخر, بزرگان ,بجنورد, اسفراین
شناخت علم گنج یابی و باستان شناسی
دفینه یابی برای شناختن ساختار و لایه های خاک از رشته ژئولوژی( زمین شناسی ، علمی که درباره زمین و چگونگی مواد و ترکیبات و تغییرات آن بحث می کند.) استفاده نمود تا گمراه نشویم.
گنج یابی باید از روشهای آرکولوژیک (باستان شناسی) در تحقیقات مقدماتی و سطحی و در حفاری استفاده نمود تا شانس موفقیت شما بالاتر برود .
برای فهم اینکه آثاری که بدست آمده از چندین و چه کانی هایی تشکیل شده و یا چه نوع سنگ قیمتی در ساخت آن استفاده شده باید از شاخه کانی شناسی که یکی از شاخه های زمین شناسی است استفاده کرد.
محاسبه تقریبی هزینه های جستجو بررسی و حفاری کردن باعث برنامه ریزی دقیق و موفقیت در کار می شود
برای شناخت اشکالی که بر روی صخره ها حک شده و همچنین شناخت آثار تاریخی بدست آمده باید تاریخ هنر و تاریخ تمدنها را مطالعه نمود و استفاده کرد.
حفاری کردن همانند یک عملیات است قبل از اینکه خاک را زیر و رو کنید باید داده ها و نشانه های سطح خاک را به شکل خوبی تجزیه و تحلیل کرد.
در زیرخاکی ها باید برای زودتر رسیدن به هدف باید از تکنولوژی استفاده کرد.
در گنج یابی بسیاری از نشانه ها و اشکال به شکل الفبایی و طبق قواعد ریاضی بدست می آیند.برای حل کردن این معماها باید از علم هندسه که شامل مجموع قوانینی مانند یادگیری زبان علائم و نشانه ها , اندازه گیری طول و عمق, واحدهای اندازه گیری در ریاضی که این قوانین در بسیاری از گوردخمه ها تومولوسها و بسیاری از دفینه های شخصی رعایت شده است استفاده نمود .
در دفینه یابی برای یادگیری جنبش ها و ساختار قومی و دینی جوامع باستانی باید تاریخ ادیان را مطالعه و استفاده کرد.
برای پیدا کردن گنج باید از اطلاعات مردم که شامل افسانه ها داستان ها و باورها که مربوط به منطقه مورد کاوش شماست نت برداری کرد یادتون باشه گاهی نکته ای کوچک کاری بزرگ انجام می دهد البته معمولا این جور افسانه ها با اغراق همراه است اما همه این ضرب المثل رو شنیدیم که میگه تا نباشد چیزکی مردم نگویند .
گنج یابی وزیرخاکی+زیر خاکی+زیرخاکی+طلایاب+دفینه+گنج یابی
گنج ,گنجینه, دفینه ,زیرخاکی ,عتیقه ,گنج یابی, دفینه یابی, تاریخ, باستان